Học viện Forex truyền tải kiến thức theo lộ trình từ cơ bản đến nâng cao cho trader. Với chuỗi bài học sắp xếp logic, chúng tôi mong rằng trader có thể tiếp cận kiến thức dễ dàng và có đầy đủ hành trang để tự tin tham gia vào thị trường đầy rủi ro này.

Level 5 của chuyên mục Giao dịch Forex nâng cao sẽ giới thiệu cách đánh giá liệu thị trường đang tăng hay giảm, cách giao dịch trong thời gian công bố tin tức và kiếm tiền mà không cần biến động giá. Đầu tiên, thị trường cũng có cảm xúc, bạn biết đấy. Hãy sẵn sàng để tìm hiểu tất cả về tâm lý thị trường!

Tâm lý thị trường

Mr Market đang nghĩ gì?

Mỗi nhà giao dịch đều có ý kiến riêng về trạng thái thị trường. Mỗi trader sẽ lý giải xu hướng thị trường theo một cách riêng biệt. Lệnh giao dịch chính là bề nổi của nhận định thị trường.

Tuy nhiên, thị trường không phải lúc nào cũng cùng chiều với nhận định. Khi thị trường theo đúng nhận định sẽ mang lại lợi nhuận nhưng đôi khi sẽ là chuỗi dài cắt lỗ khi thị trường luôn ngược chiều nhận định.

Tâm lý thị trường là một tập hợp tất cả quan điểm, ý tưởng và ý kiến của tất cả những người tham gia thị trường, tính cả bạn luôn đấy vì bạn cũng thuộc đám đông này mà. Đây chính là tâm lý thị trường. Tâm lý thị trường chính là lời giải đáp cho xu hướng giá.

Hiểu rõ hơn về tâm lý thị trường

Như phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật, bạn phân tích và đánh giá tâm lý thị trường hiện tại rồi suy đoán xu hướng giá. Bạn không thể tác động thay đổi tâm lý thị trường mà chỉ có thể nương nhờ vào để phản ứng với hành vi giá.

Phân tích tâm lý thị trường không cung cấp cho bạn điểm vào và thoát lệnh như phân tích kỹ thuật. Nhưng không sao, phân tích tâm lý thị trường có chỗ hữu ích riêng! Chúng tôi không bài trừ bất cứ loại hình phân tích nào. Túi tiền của bạn, phương pháp của bạn. Bạn có thể chỉ sử dụng một nhưng sẽ hay hơn nếu bạn hài hòa điểm mạnh của cả 3 loại phân tích.

Trong thị trường chứng khoán, tâm lý giao dịch được đánh giá thông qua khối lượng giao dịch.Nếu giá cổ phiếu tăng cao nhưng khối lượng giao dịch giảm thì cổ phiếu rơi vào trạng thái quá mua. Nếu giá cổ phiếu giảm nhưng khối lượng giao dịch tăng thì cổ phiếu rơi vào trạng thái quá bán.

Tuy nhiên, Forex là thị trường giao dịch ngoại hối OTC (thị trường phi tập trung) nên không có trung tâm nhất định. Vì vậy, rất khó đo lường khối lượng giao dịch. Vậy là hoàn toàn tuyệt vọng để nắm bắt tâm lý thị trường? Lúc này COMMITMENT OF TRADER (COT) sẽ phát huy hiệu quả và là vũ khí lợi hại giúp lý giải tâm lý thị trường.

Báo cáo Commitment Of Trader

Ủy ban giao dịch hàng hóa tương lai (Commodity Futures Trading Commission hay CFTC) phát hành báo cáo Commitment Of Trader (Cam kết của các nhà giao dịchhay COT vào mỗi thứ Sáu, khoảng 14h30 giờ miền đông (2h30 sáng giờ Việt Nam).

Báo cáo này ước lương khối lượng giao dịch cả 2 chiều mua bán của các nhà đầu cơ và các bên kinh doanh thương mại. Đây là vũ khí sắc bén lợi hại giúp định vị tâm lý thị trường thông qua các quỹ phòng hộ, các nhà đầu cơ từ lớn đến nhỏ.

Mỗi một đơn vị trong nhóm này có tác động nhất định đến xu hướng giá. Thông qua hành vi của họ, bạn có thể theo sát các thay đổi của thị trường.

Nếu đã định nghĩa Forex phi tập trung và tôi giao dịch trên thị trường giao ngay thì tại sao lại phải quan tâm đến báo cáo của thị trường giao dịch kỳ hạn? Thị trường ngoại hối phi tập trung OTC đâu cần phải thông qua trao đổi tập trung ở sàn giao dịch Chicago nữa.

Bạn cần quan tâm đến báo cáo này vì COT thuật lại diễn biến giao dịch từ các thị trường kỳ hạn (futures). Có nghĩa bạn đang theo dấu các Big Boys, hay chính xác hơn là theo dấu dòng tiền ra vào, vì các Big Boys khi giao dịch với khối lượng cực lớn sẽ tác động đến dòng chảy chung khiến thiếu thanh khoản nên họ cần giao dịch bằng hợp đồng tương lai.

Vậy có thể xem và phân tích báo cáo này như thế nào? Câu hỏi sẽ được giải đáp ở các bài học sau.

Tìm báo cáo COT thế nào?

Bạn có thể đọc báo cáo trên mạng. Hiển nhiên rồi, chúng ta có Internet mà.

Bước 1

Sử dụng công cụ truy cập Internet rồi truy câp đường link.

Bước 2

Chọn mục Current Legacy Report. Chọn Short Format ở Future Only cùng dòng với Current Legacy Report để ruy cập vào báo cáo mới nhất.

Bước 3

Như mọi báo cáo tài chính khác, bạn sẽ ngộp trước lượng thông tin rất lớn nhưng đừng lo, CRTL+F rồi gõ đơn vị tiền tệ muốn tìm vào. Ví dụ chọn GBP, bạn hãy gõ Pound Sterling sẽ được chuyển đến:

Chúng tôi ở đây để giúp bạn nên chúng tôi sẽ giải thích mục trên:

• Commercial: Đây chính là các doanh nghiệp, tập đoàn sử dụng hợp đồng kỳ hạn nhằm giảm thiểu rủi ro đến từ biến động giá.​
• Non-Commercial: Đây là tập hợp các quỹ phòng hộ, quỹ đầu cơ và các tổ chức tài chính. Họ giao dịch ngoại hối với mục đích đầu cơ giống bạn.​
• Long: Khối lượng mua trình tới CFTC​
• Short: Khối lượng bán trình tới CFTC​
• Open interest: Số lượng hợp đồng chưa thực hiện hoặc chuyển giao​
• Number of traders: Tổng số các bên giao dịch báo cáo tới CFTC​
• Reportable positions: Số lượng vị thế mua bán bao gồm giá cả tương lai báo cáo cho CFTC​
• Non-reportable positions: Số lượng các vị thế mua bán không đáp ứng yêu cầu báo cáo tới CFTC.​

Có rất nhiều thông tin trong COTC nhưng bạn không cần phải nhớ chi li từng chi tiết. Bạn chỉ cần tập trung trả lời cho câu hỏi: “Tâm lý thị Trường đang biến động như thế nào?”

Hiểu về báo cáo COT

Hãy tưởng tượng bạn đang xem một trận bóng đá. Trước mắt bạn chính là các cầu thủ với các vai trò khác nhau, mỗi chuyển động xử lý bóng của họ tạo nên thế trận. Quan sát thế trận giúp bạn biết đội bóng nào đang chiếm ưu thế.

Tương tự như vậy, các thành phần tham gia thị trường Forex đóng một vai trò nhất định như vai trò của các cầu thủ trong trận đấu. Chuyển động của các thành phần là bề mặt của tâm lý thị trường.

• Các trader của các quỹ tài chính, các tập đoàn (Hedgers).
• Các nhà đầu cơ lớn (Large Speculators).
• Các nhà đầu cơ nhỏ lẻ (Small Speculators).

Đừng bỏ qua các nhà giao dịch của các quỹ tương hỗ, các tập đoàn. Những người này đề cao sự an toàn bậc nhất nên đây cũng là nhóm đề phòng rủi ro từ biến động giá nhất. Ngân hàng hoặc các tập đoàn, doanh nghiệp là đại diện của nhóm này. Đặc điểm chung của nhóm này: sức mua mạnh nhất khi thị trường tạo đáy và bán mạnh nhất khi thị trường đạt đỉnh.

Ví dụ như Apple cần mua linh kiện từ Nhật Bản. Tất nhiên họ cần hoán đổi USD sang JPY, chính vì vậy họ mua hợp đồng USD/JPY để bảo vệ tài sản trước các rủi ro về tỷ giá.

• Nếu USD/JPY giảm giá sau 1 quý, lợi nhuận của Apple sẽ bù đắp chi phí gia tăng từ hợp đồng.
• Nếu USD/JPY tăng giá sau 1 quý, khoản lỗ của Apple trong hợp đồng sẽ được bù đắp bằng việc giảm chi phí thanh toán.

Các nhà đầu cơ lớn

Những người này giao dịch với động cơ duy nhất là lợi nhuận quy đổi thành tiền mặt. Họ không quan tâm đến việc sở hữu tài sản. Nhóm này giao dịch theo xu hướng giá vì họ mua vào khi thị trường bò và bán khi thị trường gấu.

Duy trì và gia tăng khối lượng giao dịch cho đến khi xu hướng đảo chiều. Nhóm này rất có tiếng nói trong báo cáo COT vì họ nắm giữ khối lượng hợp đồng kì hạn lớn. Hoạt động giao dịch của họ khiến thị trường biến động. Bật mí nhỏ, rất nhiều nhà đầu cơ sử dụng đường trung bình động MA trong giao dịch.

Các nhà đầu cơ nhỏ lẻ

Nhóm này sở hữu khối lượng giao dịch nhỏ nhất trong 3 nhóm. Số lượng giao dịch thua lỗ đến từ nhóm này rất nhiều. Nhìn chung, họ có lợi nhuận khiêm tốn so với 2 nhóm trên. Nhóm này có rất nhiều giao dịch ở đỉnh hoặc đáy thị trường hay nói theo lý thuyết sóng, thì sẽ giao dịch nhiều ở sóng 5.

Cách sử dụng báo cáo COT cho giao dịch

Báo cáo COT được công bố hàng tuần nên rất phù hợp cho các giao dịch dài hạn.

Thế tôi tìm kiếm lợi nhuận từ COT bằng cách nào?

Báo cáo COT được dùng để tìm ra điểm mua và điểm bán. Thị trường tăng hay giảm thì tín hiệu báo hiệu đảo chiều sẽ nằm quanh điểm đảo chiều. Khi bạn chạy xe khi tới cuối đường và không còn lối rẽ để cua thì chỉ còn cách quay đầu xe. Ví dụ trên biểu đồ EUR/USD:

Phía trên chính là biểu đồ giá USD. Phía dưới chính là báo cáo COT về lượng mua và bán:

• Những nhà giao dịch tránh rủi ro – hedgers (Commercial traders) (màu đỏ)​
• Những nhà đầu cơ lớn (Large Non-commercial) (màu xanh lá)​

Hãy bỏ qua các nhà giao dịch phòng hộ, vì họ chủ yếu phòng ngừa rủi ro biến động giá. Đồng thời cũng bỏ qua các nhà giao dịch nhỏ lẻ vì tác động của họ không mạnh.

Đây là biểu đồ năm 2008, khi cuộc khủng hoảng kinh tế đang diễn ra. EUR/USD giảm liên tục từ tháng 7 đến tháng 9. Khi ấy bạn sẽ thấy đường xanh lá (những nhà đầu cơ lớn) rơi xuống dưới cùng biểu đồ cho thấy sức bán tăng. Vào tháng 10, EUR/USD chạm đáy. Sau đó các nhà đầu cơ mua vào dẫn đến EUR/USD tăng giá từ 1.23 đến 1.44 (khối lượng giao dịch dần chuyển sang mua thông qua đường xanh lá đi lên).

Đà tăng của EUR/USD tiếp tục đến mức 1.51 rồi bắt đầu đảo chiều khi khối lượng giao dịch của nhà đầu cơ lớn chuyển sang bán dần, thể hiện qua đường xanh lá đi xuống.

Chỉ báo COT được sử dụng như một thước đo đảo chiều tâm lý thị trường.

Giao dịch đỉnh đáy cùng báo cáo COT

Ý tưởng phía sau của phương pháp này dựa trên sự cực điểm của tâm lý thị trường. Hãy quan sát lại biểu đồ cũ, bạn sẽ nhận ra nhóm đầu cơ lớn và nhóm hedger đi ngược chiều nhau. Các hedger mua vào khi thị trường chạm đáy và bán ra khi thị trường chạm đỉnh, trong khi các nhà đầu cơ bán khi xu hướng giá giảm và mua khi xu hướng giá tăng.

Hệ quả của việc này dẫn đến nhóm hedgers cảnh báo điểm đảo chiều còn nhóm đầu cơ thì cảnh báo xu hướng tăng hoặc giảm. Như trên biểu đồ, vào giai đoạn nhóm hedgers tiếp tục mua vào trong khi nhà đầu cơ tiếp tục bán ra báo hiệu xu hướng giảm không còn lâu nữa. Thị trường sẽ sớm tạo đáy.

Ngược lại, nếu hedgers tiếp tục bán ra trong khi nhà đầu cơ lớn vẫn mua vào báo hiệu thị trường sắp tạo đỉnh. Tất nhiên, rất khó xác định chính xác đỉnh đáy khi tâm lý thị trường tới cực điểm. Hãy đứng ngoài thị trường quan sát chờ đợi đảo chiều thực sự xảy ra.

Các nhà đầu cơ nắm bắt xu hướng rất nhanh nhưng lại kém về điểm đảo chiều do thường giao dịch theo xu hướng. Ngược lại, nhóm hedger lại nhạy cảm với điểm đảo chiều nhưng thường bỏ lỡ xu hướng. Nhân vô thập toàn – Bạn không thể am hiểu cả 2 chiều nên hãy tập trung 1 hướng nhất định. Chúng ta có cùng tư duy với các nhà đầu cơ lớn ở điểm đều giao dịch theo xu hướng.

Ở mức cực điểm tâm lý, chúng ta hãy ở cùng phe đầu cơ. Mọi điểm đỉnh hay đáy đều hình thành từ mức cực điểm tâm lý thị trường nhưng không phải mọi mức cực điểm tâm lý sẽ hình thành đỉnh đáy.

Tạo chỉ báo COT cho riêng bản thân

Hiện nay trên các phần mềm giao dịch đều hỗ trợ bạn chỉ báo COT. Nhưng bạn vẫn có thể thiết lập cho mình một chỉ báo COT riêng biệt.

Những mức cực đoan 5 năm trước có thể gây đảo chiều bây giờ có thể không phải mức gây cực đoan hiện tại. Một chỉ báo COT cần phải đánh giá được thị trường có ở mức cực điểm hay không?

Tạo chỉ báo đo lường mức cực điểm thị trường

2 bước căn bản như sau:

• Quyết định khoản thời gian, bạn muốn quan sát. Càng nhiều số liệu đầu vào đồng nghĩa chỉ báo sẽ đáng tin cậy hơn.
• Tính toán sự khác biệt giữa nhà giao dịch đầu cơ và nhà giao dịch phòng tránh rủi ro.

Công thức tính sự khác biệt: Sự khác biệt = Lượng lệnh ròng của nhà đầu cơ – Lượng lệnh ròng của Hedgers

Nếu nhà đầu cơ lớn đang mua có nghĩa là, nhóm giao dịch an toàn đang bán (mức dương). Nếu nhà đầu cơ lớn đang bán có nghĩa là, nhóm giao dịch an toàn đang mua (mức âm).

• Xếp hạng kết quả tính được từ tiêu cực nhất đến tích cực nhất.
• Gán 0-100. 100 cho mức lớn nhất và 0 cho mức nhỏ nhất.

Cuối cùng chúng ta đã có chỉ báo COT. Chỉ báo này có nhiều điểm tương đồng với RSI và Stochastic. COT cho chúng ta biết thị trường có rơi vào trạng thái cực đoan hay không, từ đó giúp xác định đỉnh đáy của xu hướng. Bạn có thể mở chỉ báo COT trên MT4 hoặc download các chỉ báo COT được các trader khác code sẵn nếu bạn cảm thấy nó phù hợp.

Giải thích báo cáo COT

Đỉnh đáy hình thành từ mức cực điểm tâm lý thị trường nhưng không phải mức cực điểm tâm lý nào cũng hình thành đỉnh đáy. Chính vì vậy, chúng ta cần thêm một chỉ số phân tích để tăng độ chính xác. Tính toán tỷ lệ phần trăm đầu cơ xem đó là vị thế mua hay bán sẽ là thước đo để dự đoán thị trường đang trên đỉnh hoặc chạm đáy.

• %mua = số hợp đồng mua / (số hợp đồng mua + số hợp đồng bán)
• %bán = số hợp đồng bán /(số hợp đồng mua + số hợp đồng bán)

Nhìn vào biểu đồ EUR/USD năm 2008 trong thời kì khủng hoảng kinh tế. Các báo cáo COT cho thấy nhà đầu cơ bán ròng vào 30.459 hợp đồng vào ngày 1/10/2008 và bán ròng 20.278 hợp đồng vào 5/12/2008.

Vào ngày 1/10/2008 có 32,969 hợp đồng mua và 28,932 hợp đồng bán. Vậy %bán = 28,932/(32.969+28.932) = 46.73%. Vào ngày 5/12/2008 có 19,113 hợp đồng mua và 20.197 hợp đồng bán. Vậy %bán = 20,197/(20,197+19,113) = 51.37%. Chính ngay lúc này 51.37% > 46.73%, thị trường bắt đầu đảo chiều chuyển sang tăng mạnh.

Tổng kết

Báo cáo COT dự báo các điểm đảo chiều hoàn hảo của thị trường. Những điểm này ít xuất hiện và có tính riêng biệt. Sự đảo chiều xu hướng đến từ suy thoái kinh tế, các tin tức chính trị bất ổn hoặc các tin tức kinh tế lạc quan. Báo cáo COT giúp đo lường tâm lý thị trường trong một thời gian nhất định. COT không phải chén thánh nên nó cũng không dự báo hoàn hảo chính xác thời điểm thị trường đảo chiều.

Chỉ báo chỉ phản ánh trạng thái của thị trường đến nhà giao dịch chứ không có khả năng điều khiển giá cả – hãy luôn ghi nhớ điều này. Tâm lý thị trường bao gồm hàng triệu phản ứng với báo cáo kinh tế, hoạt động chính trị và còn nhiều điều khác. Báo cáo COT giúp chúng ta nắm bắt tâm lý thị trường nhằm chuẩn bị kế hoạch giao dịch cho tương lai.

Là trader, chúng ta đánh giá tâm lý thị trường đang thế nào. Chúng ta đánh giá mức cực điểm này thông qua báo cáo Commitment of Traders (COT). Thị trường bao gồm 3 nhóm chính gồm nhóm nhà giao dịch phòng hộ, nhóm đầu cơ lớn và nhóm đầu cơ nhỏ lẻ.

Đỉnh đáy của xu hướng hình thành từ mức cực điểm tâm lý thị trường nhưng không phải bất kì mức cực điểm nào cũng sẽ hình thành đỉnh đáy của xu hướng.

Bài tiếp theo: Giao dịch Forex theo tin tức

Đừng quên theo dõi chuyên mục Academy để cập nhật kiến thức thị trường Forex nhanh nhất!